ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ | ΘΕΩΡΕΙΤΕ ΧΡΗΣΙΜΗ ΤΗΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ AAW ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΝ;

"Ναι", είναι χρήσιμη η ικανότητα AAW Περιοχής για το Πολεμικό Ναυτικό, στο πλαίσιο ψηφοφορίας που φιλοξενήθηκε στην ΙΔΒΑΜ. 

Η Ψηφοφορία 

Στην ψηφοφορία, που είχε διάρκεια 30 ημερών και έληξε στις 3/4/2015, βρέθηκαν 15 ψήφοι, η επιλογή "Ναι" έλαβε 14 προτιμήσεις, ενώ το "Όχι" πήρε μία ψήφο. Τα αποτελέσματα δεν μπορεί φυσικά να θεωρηθούν πως οδηγούν σε ασφαλή συμπεράσματα, ωστόσο, μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως αφορμή για σύντομη αναδρομή στο συγκεκριμένο ζήτημα.

Εισαγωγή

Τα τελικά αποτελέσματα

Η επινόηση του αεροπλάνου και η χρήση του ως πολεμικό μέσο ήδη λίγα χρόνια ύστερα από την πρώτη του εμφάνιση σηματοδότησε έναν νέο, ισχυρό, πιθανώς πιο θανατηφόρο, αντίπαλο για το πολεμικό πλοίο. Ο καινούριος εχθρός μπορούσε να πλήξει με ταχύτητα, ακρίβεια και πολλές φορές ατιμώρητα το φίλιο πλοίο, ειδικά αν το δεύτερο δεν διέθετε επαρκείς δυνατότητες έγκαιρης ειδοποίησης και ένοπλης αντιμετώπισης του επιδρομέα. Άλλωστε αυτό απέδειξε η πρώιμη χρήση του αεροπλάνου από ελληνικά χέρια (απόπειρα βομβαρδισμού οθωμανικού στόλου κατά τον Α‘ Βαλκανικό Πόλεμο, συμμετοχή στην αεροναυμαχία της Ίμβρου - βλ. "Κατάσταση Γκαίμπεν" Ιαν. 1918). Το ρόλο εξάλλειψης της αεροπορικής απειλής, ειδικά σε μεγάλες αποστάσεις, έχουν επωμιστεί τα πλοία αεράμυνας περιοχής.


Αντιτορπιλικά C.F. Adams

Α/Τ Κίμων || Το πρώτο πλοίο AAW Περιοχής του Πολεμικού Ναυτικού - (c) ΠΝ

Στο πλαίσιο της Διμερούς Συμφωνίας του 1990 για τις Βάσεις το Πολεμικό Ναυτικό λαμβάνει τέσσερα αντιτορπιλικά κατευθυνόμενων βλημάτων τύπου C.F. Adams, τα πρώτα εξειδικευμένα πλοία αντιαεροπορικής άμυνας περιοχής που εντάσσονται σε ναυτικό κράτους της Ανατ. Μεσογείου. Ένα πέμπτο πλοίο διατίθεται ως πηγή ανταλλακτικών. Αυτά είναι:

• Α/Τ Κίμων D-218 (1991 - 2004)
• Α/Τ Νέαρχος D-219 (1992 - 2003)
• Α/Τ Φορμίων D-220 (1992 - 2002)
• Α/Τ Θεμιστοκλής D-221 (1992 - 2002)

Καρδιά του εξοπλισμού των πλοίων υπήρξε ο συνδυασμός Mk.13/SM-1. Ο εκτοξευτής είχε δυνατότητα μεταφοράς 32 έως 40 πυραύλων ανάλογα με την ποσότητα πυραύλων εναντίον πλοίων Harpoon που διέθετε το σκάφος. Εφόσον επρόκειτο για το μοντέλο RIM-66A ή RIM-66B, η μέγιστη εμβέλεια του α/α όπλου ανερχόταν σε 32km ή 46km. Για την καλύτερη εκμετάλλευση των δυνατοτήτων των SM-1 ορισμένα από τα πλοία διέθεταν ζεύξη δεδομένων Link-11. Τα Adams διέθεταν δύο ραντάρ αέρος (το ένα 3D) - το κυριότερο πλεονέκτημά τους απέναντι στις φρεγάτες τύπου O.H. Perry που διέθεταν άλλοι πολεμικοί στόλοι της περιοχής. Υπολογίζεται πως κάθε αντιτορπιλικό  μπορούσε να κατευθύνει ταυτόχρονα τρεις SM-1 μέσω των δύο κατευθυντήρων πυρός πυραύλων SPG-51C.

Επρόκειτο βέβαια για πλοία προχωρημένης ηλικίας. Το απαιτούμενο πλήρωμα θεωρείτο υπέρογκο, ενώ το σύστημα πρόωσης παρωχημένο. Τέλος, δεν διέθεταν ελικοδρόμιο. Το τελευταίο αντιτορπιλικό C.F. Adams παροπλίστηκε το 2004, δυστυχώς χωρίς να αντικατασταθεί αν και το ΠΝ το επιδίωξε αρκετές φορές.

Αναζητώντας το διάδοχο | Περίοδος 1996 - 2000: Perry και Kidd

USS Duncan (FFG-10) || Η φρεγάτα έγινε διαθέσιμη στο ΠΝ το 1995 αλλά απορρίφθηκε λόγω ανεπαρκούς εξοπλισμού και έλλειψης υποδομών για υποστήριξη ελικοπτέρου Seahawk - (c) Αμερικανικό Ναυτικό

Το πρώτο πλοίο που εξετάστηκε ως αντικαταστάτης των C.F. Adams ήταν οι φρεγάτες τύπου O.H. Perry. Το Αμερικανικό Ναυτικό διέθετε μεγάλο αριθμό σκαφών, από τα οποία σημαντικό αριθμό αποφάσισε να παροπλίσει και να μεταβιβάσει σε συμμαχικά ναυτικά. Κύριο πλεονέκτημα των πλοίων ήταν το σχετικά χαμηλότερο κόστος λειτουργίας, η ανάγκη μικρότερου αριθμού πληρώματος και η ύπαρξη ελικοδρομίου. Αντίθετα οι Perry δεν διέθεταν ραντάρ αέρος 3D, ενώ η καθοδήγηση περιοριζόταν σε έναν SM-1 την φορά. Το Πολεμικό Ναυτικό ενδιαφέρθηκε για την απόκτηση έως τεσσάρων O.H. Perry μέχρι τα μέσα του 1997, οπότε στράφηκε στην προσπάθεια αγοράς των τεσσάρων Α/Τ τύπου Kidd.

USS Kidd (DDG-993) || Η μη έγκαιρη αποδέσμευση του πυραύλου SM-2 δεν επέτρεψε την προμήθεια των πλοίων της ομώνυμης κλάσης από το ΠΝ - (c) Αμερικανικό Ναυτικό

Τα Kidd αποτελούν εξειδικευμένη έκδοση AAW των αντιτορπιλικών Spruance του Αμερικανικού Ναυτικού. Είχαν παραγγελθεί σε έξι μονάδες για το Ιρανικό Ναυτικό αλλά η Ισλαμική Επανάσταση περιόρισε τον αριθμό σε τέσσερις. Τα σκάφη τελικά κατέληξαν στο Αμερικανικό Ναυτικό μετά από ακύρωση της παραγγελίας. Τα πλοία φάνταζαν ιδανικά για το ΠΝ: ήταν εξοπλισμένα με τον SM-2MR (εμβέλεια 74km), ικανά να εμπλέξουν ταυτόχρονα τουλάχιστον έξι στόχους με ισάριθμα βλήματα Standard, ήταν διαθέσιμα προς ένταξη χωρίς αρκετές εργασίες και έφεραν περισσότερο σύγχρονο ηλεκτρονικό εξοπλισμό από τα Adams. Αντίθετα, έφεραν εξίσου πολυάριθμο πλήρωμα και απαιτούσαν εκσυγχρονισμό των λιμενικών υποδομών στο Ναύσταθμο Σαλαμίνας για τον ελλιμενισμό τους. Τα αντιτορπιλικά δυστυχώς προσφέρθηκαν με SM-1, κάτι που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη μη απόκτησή τους. 

Α/Τ Spruance || Χωρίς τις εκτεταμένες μετασκευές, οι αντιαεροπορικές ικανότητες των πλοίων στηρίζονταν στον πύραυλο Sea Sparrow και το αντιβληματικό σύστημα RAM (σε ορισμένα σκάφη) - (c) Αμερικανικό Ναυτικό

Λίγο αργότερα, στην αρχή της δεκαετίας του 2000, οι ΗΠΑ προσέφεραν δύο αντιτορπιλικά κλάσης Spruance. Η προσφορά των πλοίων, που είχαν κατά κύριο ρόλο ανθυποβρυχιακά καθήκοντα, απορρίφθηκε λόγω των εκτεταμένων εργασιών εκσυγχρονισμού σε πλατφόρμες AAW Περιοχής αλλά και της στροφής σε ναυπηγικό πρόγραμμα φρεγατών με παρόμοιο στόχο.

Αναζητώντας το διάδοχο | Περίοδος 2001 - 2005: Αναβάθμιση S & κορβετοφρεγάτα

Η αδυναμία προμήθειας κατάλληλων μεταχειρισμένων πλοίων από τις ΗΠΑ, έθεσε τη βάση για την απόκτηση νεότευκτων μονάδων στόλου. Στον πρώτο διαγωνισμό, που συμμετείχαν τέσσερις ευρωπαϊκές προτάσεις (MEKO A-200, MEKO ADF, F-124, LCF), δεν υπήρξε αποτέλεσμα. Τα κονδύλια αποδείχθηκαν ανεπαρκή για τη ναυπήγηση δύο σκαφών, με αποτέλεσμα το πρόγραμμα να μετακυλιστεί στο επόμενο ΕΜΠΑΕ. Ωστόσο, η διαδικασία έδειξε πως υπήρχε προτίμηση στο συνδυασμό APAR / ESSM / SM-2.

Το Πολεμικό Ναυτικό έστρεψε το βλέμα του στον Εκσυγχρονισμό Μέσης Ζωής της ραχοκοκκαλιάς της Διοίκησης Φρεγατών, που αποτελούσαν οι ολλανδικής προέλευσης φρεγάτες S, και την φιλόδοξη ναυπήγηση δύο κορβετών - που θα αντικαταστούσαν τις γηρασμένες φρεγάτες Knox. Και στα δύο προγράμματα πάντως διατέθηκαν προτάσεις για εγκατάσταση συστηματων κάθετης εκτόξευσης ESSM ή SM-2. 

Φ/Γ Έλλη || Ο εκσυγχρονισμός έξι φρεγατών S περιορίστηκε αποκλειστικά στην αντικατάσταση υποσυστημάτων και δεν υπήρξε καμία μεταβολή των αντιαεροπορικών όπλων - (c) ΠΝ

Όσον αφορά τις S υπήρξαν δύο προτάσεις αξιοποίησης των ESSM και μία των SM-2. Στην ιδανικότερη, κάθε εκσυγχρονισμένη φρεγάτα θα μπορούσε να φέρει 16 SM-2 ή ως 12 SM-2 και 16 ESSM. Εναλλακτικά, θα μπορούσε να εξοπλιστεί με 16 ESSM, στο πρότυπο των φρεγατών M. Τελικά, επιλέχτηκε η διατήρηση του εκτοξευτή Mk.29 χωρίς έργα μετατροπών για χρήση ESSM. Αξίζει να σημειωθεί ό, τι το ΠΝ είχε απορρίψει τη δεκαετία του 1990 την ιδέα μετασκευής ορισμένων σκαφών στο επίπεδο της κλάσης L (που είναι βασισμένη στην S) καθώς επίσης την προμήθεια το 1992 των δύο φρεγατών L ως ακριβή.

Κορβέτα Al-Shamikh || Αντίθετα με τα σκάφη του Ομάν, η κορβετοφρεγάτα επρόκειτο να εξοπλιστεί με πυραύλους ESSM και SM-2 - via Wikipedia

Η 1+1 κορβέτα, που κατέληξε να μοιάσει σε φρεγάτα AAW Περιοχής πριν ακυρωθεί, στηριζόταν σε επιμήκυνση της κλάσης Qahir του Ομανικού Ναυτικού όπου επίσης σήμερα υπηρετεί το κοντινότερο σχέδιο σε αυτήν, κλάση Khareef. Αντίθετα προς αυτήν, περιλάμβανε σύστημα κάθετης εκτόξευσης Mk.41 16 κελιών στην υπερκατασκευή που μπορούσε να φιλοξενήσει έως 16 SM-2 ή 64 ESSM ή μέχρι 12 SM-2 και 16 ESSM, αν και πιθανότερη διαμόρφωσή της θα ήταν 32 ESSM και 8 VL-ASROC. Υποψήφια ραντάρ ήταν το SPY-1K/F και το APAR/SEAPAR. Όπως ήδη αναφέρθηκε, οι συνεχείς αναθεωρήσεις στο εκτόπισμα του σκάφους οδήγησαν στη μη υλοποίηση του προγράμματος.

Αναζητώντας το διάδοχο | Περίοδος 2005 - 2015: A. Burke Vs FREMM & MEKO

USS A. Burke (DDG-51) || Το Πολεμικό Ναυτικό θέλει να εντάξει στο δυναμικό του ένα πραγματικά πλοίο AAW Περιοχής που να μην υστερεί στην εξυπηρέτηση άλλων ρόλων - (c) Αμερικανικό Ναυτικό

Με τα ναυπηγικά προγράμματα φρεγατών και κορβετών παγωμένα, το Πολεμικό Ναυτικό αιτήθηκε το 2005 την παραχώρηση δύο αντιτορπιλικών τύπου A. Burke από τις ΗΠΑ. Η απάντηση ήταν αρνητική. Έκτοτε το ζήτημα επανέρχεται ανεπίσημα περιοδικά ως σήμερα, αλλά δεν σημειώνεται κάποια πρόοδος. Επιπλέον, σύμφωνα με ξένο δημοσίευμα, το 2013 συζητήθηκε η υπόθεση μεταβίβασης 2-3 καταδρομικών Ticonderoga.

Φρεγάτα Aquitaine || Μία από τις κύριες υποψηφιότητες ενός νέου ελληνικού διαγωνισμού, αλλά χωρίς τις απαραίτητες τροποποιήσεις μοιάζει περισσότερο σε πλοίο πολλαπλών ρόλων παρά AAW Περιοχής - (c) Γαλλικό Ναυτικό

Η μη ένταξη μεταχειρισμένων αντιτορπιλικών A. Burke στο Πολεμικό Ναυτικό, οδήγησε σε επαναξιολόγηση καινούριων πλοίων από ξένα πλοία. Το 2009 αποφασίστηκε η έναρξη συνομιλιών με τη Γαλλία για τη ναυπήγηση έξι φρεγατών FREMM. Τα πλοία ήταν ουσιαστικά πλατφόρμες πολλαπλών ρόλων παρά AAW Περιοχής. Εξοπλίζονταν με έως 32 ASTER-30, ιδανικής εμβέλειας 120km και σύνηθες περίπου 70km, ενεργού ωστόσο καθοδήγησης. Το θέμα χάνει δυναμική λόγω των κυβερνητικών αλλαγών και της δεινής δημοσιονομικής κρίσης. Επανέρχεται το 2013 με την πρόθεση ενοικίασης δύο φρεγατών της ανθυποβρυχιακής έκδοσης του Γαλλικού Ναυτικού (στις οποίες η μεταφορά των ASTER-30 περιορίζεται στα 16 κομμάτια), που ούτε αυτή προχωρά.

Φ/Γ Σαλαμίς || Ο ΕΜΖ των MEKO 200 αναμένεται να περιορισθεί στο σκέλος των αισθητήρων αφήνοντας σταθερή την ποσότητα των μεταφερόμενων πυραύλων επιφανείας - αέρος - (c) ΠΝ

Ο ΕΜΖ των MEKO 200 φαίνεται, τέλος, παρά τα αρχικά μεγαλεπήβολα σχέδια για αναβάθμιση των οπλικών συστημάτων ό, τι θα περιορισθεί σε ένα πρόγραμμα αντίστοιχο εκείνου των S, εξοπλισμένο με 16 ESSM εμβέλειας των 40km. Έτσι, κάθε σκέψη για πλοία πραγματικών δυνατοτήτων AAW Περιοχής βρίσκεται στο αναθεωρημένο 15ετές εξοπλιστικό πρόγραμμα, όπου υφίσταται απαίτηση προμήθειας νέων φρεγατών με προϋπολογισμό 2,1 δις Ευρώ.

Επίλογος

Αυτή η σύντομη αναφορά περιορίζεται να δείξει ό, τι ναι μεν η ικανότητα AAW περιοχής ήταν πάντοτε στους στόχους του ΠΝ, όμως είτε για οικονομικούς είτε επιχειρησιακούς λόγους καμία παραγγελία πλοίου με τέτοια ικανότητα δεν προχώρησε. Σήμερα, το ρόλο αυτό καλούνται να παίξουν πρωτευόντως η Πολεμική Αεροπορία και συμπληρωματικά οι τέσσερις φρεγάτες MEKO 200HN, με πυραύλους ESSM Block I και από το 2019 ESSM Block II.